اقتصاد مقاومتی از تفکر تا حرف (1)

هوالقهّار

اقتصاد مقاومتی از تفکر تا حرف (1)

مقدمه و  بررسی یک گذاره از اصول اقتصاد مقاومتی و بررسی شرایط سیاسی کشور

انقلاب برای طی طریق به سمت اهداف و آرمان های متعالیه، در اکنون خود با مصائبی رو‌به‌رو است که مانع حرکت او به سمت مقصودش شده است و با عنایت به تحقق هر یک از مراحل از فرآیند پنج‌گانه انقلاب اسلامی و رسیدن به گام نهایی یعنی حکومت جهانی و تمدن نوین اسلامی و در واقع الگو شدن ایران برای همه امت‌ها، اگر این موانع برداشته نشوند، ضربه‌های سنگینی متحمل او خواهد شد. از طرفی نباید فراموش کرد که انقلاب اسلامی در سلوک خویش بسیار بسیار نیازمند مشارطه، مراقبه، محاسبه و مؤاخذه است و مراقبت از این چهار میسر نگردد مگر توسط نخبگان و مردم. مراقبه نخبگان و مردم باید هر لحظه و آنی انجام گیرد تا انقلاب بتواند به سیر خود تا مقصود ادامه دهد. اولین مرتبه مراقبه نخبگان و خواص و مردم حوزه تفکر می‌باشد چرا که این تفکر، نقشه راه کلی را برای ما نمایان می‌سازد.

یکی از مصائبی که انقلاب اسلامی با آن مواجه است و امام امت در نام‌گذاری چند سال اخیر و به صورت پیاپی بدان اشاره نمودند، حوزه اقتصاد می‌باشد. بنابراین حوزه اقتصاد همانند دیگر حوزه‌های اجتماعی نیاز به مراقبه دارد و نخبگان دانشگاهی و حوزوی و خواص اهل حق نباید از این مهم غافل شوند. از جهتی اولین مرتبه مراقبه اقتصادی، مراقبه در حوزه تفکر و اندیشه‌ی اقتصادی است. لذا جنس هراندیشه‌ای را باید با جنس انقلاب و هر اندیشه‌ای از جنس انقلاب را باید در ترازوی انقلاب سنجید. به عنوان مثال کسی که قائل به ساده‌زیستی مسئولین نظام اسلامی نیست، اساسا جنس تفکر او از جنس انقلاب نیست و اگر کسی فارغ از نفاق، دورویی، غفلت و جهالت، قائل به ساده‌زیستی مسئولین باشد اما نوعی خاص از ساده‌زیستی را قبول داشته که در شأن و مقام یک مسئول در نظام اسلامی نباشد، جنس تفکر او در این مسئله از جنس انقلاب است اما اندازه و افق تفکرش در این مسئله برابر با انقلاب نیست. بنابراین در هر دو وجه، انقلاب در معرض خطر قرار می‌گیرد و باید با مراقبه شدید این خطر مهم رفع گردد.

برای سنجش جنس و میزان یک اندیشه و تفکر و تطابق آن با انقلاب باید آن را در چارچوب نظام ولایت و با سنگ محک و معیار ولایت اندازه گرفت. لذا به بررسی دو جریان فکری در حوزه کلان اقتصاد می‌پردازیم و بررسی می‌کنیم که برخی دیدگاه‌ها و تفکرات مسئولین نظام به چه میزان مطابق نظر تئوریسین اقتصاد مقاومتی (امام خامنه‌ای) است. باید بدانیم همان‌طور که "با حلوا حلوا گفتن دهان شرین نمی‌شود"،  با ولایت‌ولایت کردن و خود را چسباندن به ولی‌فقیه و تعریف سطحی از ولایت کردن کسی ولایت‌پذیر و ولایت‌دار نمی‌شود و اولین مرتبه ولایت‌داری حوزه تفکر است. همچنین با اقتصاد مقاومتی اقتصادمقاومتی گفتن، اقتصاد کشور مقاومتی نمی شود و نیاز به عمل جهادگونه و مطابق با مبانی و اصول اقتصاد مقاومتی دارد.

در ابتدای سال 1394 در جوار بارگاه ملکوتی امام رضا (ع)، امام خامنه‌ای به موجودیت دو جریان فکری در حوزه اقتصاد اشاره کردند و فرمودند: «در نگاه کلان به اقتصاد کشورمان دو جور نگاه وجود دارد. من خواهش می‌کنم بخصوص صاحب‌نظران و همچنین جوانان و عامّه‌ی مردم عزیزمان به این نکته توجّه کنند که دو جور نگاه به رونق اقتصادی و پیشرفت اقتصاد وجود دارد؛ یک نگاه می‌گوید که ما پیشرفت اقتصاد را باید از ظرفیّت‌های درون کشور و درون مردم تأمین بکنیم. ظرفیّت‌های بسیار زیادی در کشور وجود دارد که از این ظرفیّت‌ها یا استفاده نشده است یا درست استفاده نشده است؛ از این ظرفیّت‌ها استفاده کنیم؛ [یعنی] اقتصاد درون‌زا؛ اقتصادی که مایه‌ی خود و مادّه‌ی خود را از درون کشور و از امکانات کشور و از توانایی‌های مردم خودمان به دست می‌آورد. این یک نگاه است که می‌گویند برای رونق اقتصادی نگاه کنیم به امکانات درونی کشور و استعدادها را و ظرفیّت‌ها را بشناسیم، آن‌ها را بدرستی به کار بگیریم، [آن وقت] اقتصاد رشد خواهد کرد، نمو خواهد کرد؛ این یک نگاه.
نگاه دوّم به اقتصاد کشور نگاه به پیشرفت اقتصاد با استفاده از کمک بیرون از مرزها است؛ می‌گوید سیاست خارجی‌مان را تغییر بدهیم تا اقتصاد ما درست بشود، با فلان مستکبر کنار بیاییم تا اقتصاد رونق پیدا کند، تحمیل قدرت‌های مستکبر را در بخش‌های گوناگون و مسائل گوناگون بپذیریم تا اقتصادمان رونق پیدا کند؛ این هم نگاه دوّم است. امروز شرایط کشور به ما نشان داده است که این نگاه دوّم یک نگاه کاملاً غلط و عقیم و بی‌فایده است. همین تحریم‌هایی که امروز علیه ملّت ایران اعمال می‌شود، دلیل محکم و متقنی است بر غلط بودن این نگاه؛ یعنی شما وقتی که به امید قدرت‌های خارجی نشستید تا آن‌ها بیایند اقتصاد شما را رونق بدهند و با زیر بار آن‌ها رفتن، اقتصاد را رونق بدهید، آن‌ها به حدّ کم قانع نیستند. وقتی که شما نگاه می‌کنید به بیرون، مواجه می‌شوید با یک مسئله‌ای مثل کاهش قیمت نفت؛ ناگهان قدرت‌های مستکبر با همراهی ایادی منطقه‌ای خودشان متأسّفانه به این نتیجه می‌رسند که قیمت نفت را به نصف و گاهی کمتر از نصف برسانند؛ شما مواجه می‌شوید با یک چنین مشکلی؛ وقتی نگاه به بیرون باشد، این است. وقتی شما نگاه به درون کردید، دیگر این‌جور نیست. امروز خارجی‌ها و رؤسای قدرت‌های مستکبر می‌خواهند همین نگاه دوّم را در مردم ما تقویّت کنند».¹ رهبری عزیز نگاه دوم را که نگاه برون‌زا به اقتصاد است را مردود می شمارند چرا که این نوع نگاه، هم با متن ابلاغی سیاست های اقتصاد مقاومتی و هم با مقدمه سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی که از سوی ایشان ابلاغ و صادر گردیده، منافات دارد. در متن ابلاغی سیاست های اقتصاد مقاومتی² و مقدمه سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی³ به صراحت ذکر شده است که اقتصاد باید درون‌زا باشد.

از طرفی رئیس اجرایی کشور آمریکا، باراک اوباما در پیام نوروزی خود به مردم ایران چنین می گوید: «سران ایران گزینه‌هایی را در دست دارند. این‌که کشور خود را در وضعیت فعلی و انزوا و تحریم‌ها نگه دارند یا اینکه در مسیر افزایش بازرگانی و سرمایه گذاری با دیگر کشورهای جهان قرار دهند.

پیام من به شما ملت ایران این است که ما باید باهم با صدای بلند بر آینده‌ای که برای‌ آن تلاش می‌کنیم پافشاری‌کنیم. امسال بهترین فرصت را در دهه‌ها برای تلاش برای آینده ای متفاوت میان دو کشور داریم. دست‌یابی به توافق هسته ای در باز کردن درها به سوی آینده‌ای بهتر برای شما که چیزهای زیادی را به جهان ارائه کردید سهم خواهد داشت».⁴ سایت حامی دولت یازدهم (عصر ایران) به نقل از رسانه مکار انگلیسی بی بی سی فارسی، از قول اوباما چنین می‌نویسد: «اگر نتوانند با توافقی منطقی موافقت کنند ایران را در مسیر امروزی خود نگه خواهند داشت. راهی که ایران و ایرانیان را از بخش بزرگی از دنیا منزوی کرده است، دشواری‌های زیادی برای خانواده‌های ایرانی به بار آورده است، و بسیاری از جوانان ایرانی را از کار و فرصت‌هایی که شایستگی آن‌ها را دارند محروم کرده است. از طرف دیگر، اگر سران ایران با توافقی منطقی موافقت کنند این موضوع می‌تواند به مسیری بهتر بیانجامد: مسیر فرصت‌های بهتر برای مردم ایران، تجارت و رابطه بیشتر با جهان، سرمایه‌گذاری‌های خارجی بیشتر و فرصت‌های شغلی از جمله برای جوانان ایرانی، تبادلات فرهنگی بیشتر و فرصت‌هایی برای سفر دانشجویان ایرانی به دیگر کشورها، همکاری‌های بیشتر در زمینه‌هایی مانند علوم و فن‌آوری و نوآوری».⁵ امام خامنه‌ای صحبت‌های اوباما را این چنین تحلیل می‌کنند و می‌فرمایند: «من پیام رئیس جمهور آمریکا را که به مناسبت عید نوروز خطاب به مردم ایران‌کرده است دیدم؛ او در این پیام می‌گوید که شما بیایید حرف‌های ما را قبول بکنید؛ در واقع محتوا و محصول حرف او این است می‌گوید در مذاکرات هسته‌ای آن چیزی را که ما به شما دیکته می‌کنیم این را شما قبول بکنید تا در کشور شما ‌کار به وجود بیاید، ‌تا سرمایه به وجود بیاید، تا فعّالیّت اقتصادی در کشور شما راه بیفتد؛ یعنی همین نگاه دوّم. این نگاه، نگاهی است که هرگز به نتیجه نخواهد رسید؛ ‌باید نگاه کنیم به درون کشور، ظرفیّت‌های درونی بسیار است. این اقتصاد مقاومتی‌ای که ما عنوان کردیم و مطرح کردیم و خوشبختانه مورد قبول و استقبال همه‌ی صاحب‌نظران قرار گرفت - یعنی من حتّی یک نفر از صاحب‌نظران اقتصادی و اجتماعی را ندیدم که آن‌چه را به‌عنوان سیاست اقتصاد مقاومتی مطرح شده، او رد کند - ناظر به همین است؛ یعنی ناظر به امکانات درونی کشور. وقتی که اجازه نمی‌دهند که شما برای زمین خودت از بیرون آب بیاوری، باید چاه حفر کنی و از درون زمین خودت آب بیرون بیاوری تا محتاج ‌آب آن همسایه‌ی بخیل نباشی؛ باید از درون خود استمداد کنیم و بتوانیم کارها را پیش ببریم».⁶

ادامه دارد...

 

.............................................................................................................................................

منابع:

1- بیانات امام خامنه‌ای در جوار حرم امام رضا (ع) -  1 فروردین 1394

2- بخشی از متن ابلاغ سیاست‌های کلی «اقتصاد مقاومتی» - 29 بهمن 1392 : ایران اسلامی با استعدادهای سرشار معنوی و مادی و ذخائر و منابع غنی و متنوع و زیرساخت‌های گسترده و مهم‌تر از همه، برخورداری از نیروی انسانی متعهد و کارآمد و دارای عزم راسخ برای پیشرفت، اگر از الگوی اقتصاد بومی و علمی برآمده از فرهنگ انقلابی و اسلامی که همان اقتصاد مقاومتی است، پیروی کند نه تنها بر همه‌ مشکلات اقتصادی فائق می‌آید و دشمن را که با تحمیل یک جنگ اقتصادی تمام عیار در برابر این ملت بزرگ صف‌آرایی کرده، به شکست و عقب‌نشینی وا می‌دارد، بلکه خواهد توانست در جهانی که مخاطرات و بی‌اطمینانی‌های ناشی از تحولات خارج از اختیار، مانند بحران‌های مالی، اقتصادی، سیاسی و ... در آن رو به افزایش است، با حفظ دستاوردهای کشور در زمینه‌های مختلف و تداوم پیشرفت و تحقق آرمان‌ها و اصول قانون اساسی و سند چشم انداز بیست ساله، اقتصاد متکی به دانش و فناوری، عدالت بنیان، درون‌زا و برون‌گرا، پویا و پیشرو را محقق سازد و الگوئی الهام‌بخش از نظام اقتصادی اسلام را عینیت بخشد.

3- مقدمه سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی - 29 بهمن 1392 : با هدف تأمین رشد پویا و بهبود شاخص‌های مقاومت اقتصادی و دستیابی به اهداف سند چشم‌انداز بیست‌ساله، سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی با رویکردی جهادی، انعطاف پذیر، فرصت ساز، مولد، درون‌زا، پیشرو و برون‌گرا ابلاغ می‌گردد: ...

4- پیام نوروزی اوباما – سایت عصر ایران – کد خبر: 388372 - 29 اسفند 1393

5- همان

6- بیانات امام خامنه‌ای در جوار حرم امام رضا (ع) - 1 فروردین 1394