عرفان؛ دیروز، امروز، فردا

باسمه تعالی

عرفان به دلیل ارتباط با هدف خلقت، از ابتدای تاریخ و از زمان هبوط بشر به عالم مُلک موضوعیت داشته است. انبیاء و اولیاء از همان ابتدا در تلاش بودند تا انسان را در همین زمین خاکی به اصل خویش برسانند؛ «انّا لله و انّا الیه راجعون». انبیاء آمدند بشر خاکی را به "هو" رجوع دهند تا این بشر مُلکی به ملکوت راه یابد و حقیقت و ظرفیت وجودی خویش را به عیان نظاره‌گر باشد.

عرفان درکل به دو بخش نظری و عملی تقسیم می‌شود که عرفان‌نظری مربوط به شناخت تئوریک جامع و همه جانبه مسیر شدن انسان تا به محبوب و عرفان‌عملی مربوط به عمل نمودن به شریعتِ‌الهی تا وصل شدن به محبوب است. هر چه انسان به حوزه نظری این سیر واقف‌تر و بصیرتر باشد در حوزه عملی می‌تواند با اقدام کمتر، بیشترین بهره‌ها را ببرد. در واقع او با معرفت بیشتر به این مسیر، راه‌های میان‌بُر را می‌شناسد و با عمل به آن سریع‌تر به مقصود نائل می‌گردد.

اما نکته‌ی مهمی که شاید در طول تاریخ تا به امروز در رابطه با سیروسلوک مغفول مانده است، رابطه آن با جهاد‌اولی در همان عصر می باشد. جهاد‌اولی، همان جهادی است که توسط ولی‌فقیه و امام‌جامعه تعیین می‌گردد و هر کس در آن مسیر گام نهد، بیشتر رشد می‌نماید و مقصود و معشوق را سهل‌تر می‌یابد.

باید بدانیم اگر کسی در اجتماع حضور و ظهور فعال دارد و مشکلات اجتماعی و مردم و مستضعفین را رفع و برطرف می‌نماید، بدین معنا نیست که اهل سیروسلوک و اهل عرفان و معرفت نیست. از سوی دیگر، این پندار هم گزاف و بی اساس است که اگر کسی از اجتماع دوری گزیند و نسبت به امور اجتماعی مسلمین اهتمام نورزد، عارف‌تر و مقرب‌تر می‌باشد. البته باید متوجه باشیم که نگارنده نظر به کلیت این موضوع دارد. برای روشن‌تر شدن این مسئله بهترین نمونه و الگو، زندگی ائمه اطهار علیهم السلام می‌باشد که همیشه در رأس جهاد و مبارزه قرار داشتند و تلاش می‌کردند تا با نظر به برطرف کردن مشکلات‌اجتماعی همه بشریت، زندگی ایشان را سامان بخشند. لذا باید توجه کرد که در هر دوره، جهاد‌اولی با دوره‌های دیگر متفاوت است. بنابراین نوع روش سیرالی الله دیروز با امروز و امروز با فردا متفاوت می‌باشد و این بدان خاطر است که جهاد‌اولی و بالتبع آن روش مبارزه تغییر کرده است.

18 اردیبهشت 1394